Bữa giờ có khá nhiều bạn hỏi về ráp bánh, tuy nhiên các chuẩn đùm xe đạp hiện nay khá rối rắm, mình ko bàn về road vì mình ko chơi road nên ko rõ, nhưng MTB và Touring nói chung thì dùng chung chuẩn đùm nên nay mình sẽ viết 1 bài tổng hợp về thông tin các loại niềng, đùm của 2 dòng này. Bài viết sử dụng nguồn tổng hợp từ Bikeradar.com , Evo.com , 1 số hình ảnh trên Google và kinh nghiệm cá nhân . Bản thân mình đang có 2 chiếc dùng 2 chuẩn là QR135 trên con Motobecane titan và Boost 148 trên con Scott nhôm

Hiện nay, nói về size đùm, thì có 4 loại ( thật ra là 5 nhưng chuẩn Super Boost của dòng Axle Thru chưa thông dụng lắm  ) , cối đùm thì cũng có 3 loại phổ thông, nên tổng cộng có tất cả 12 loại đùm, do đó khi ráp bánh bạn cần lựa chọn đúng loại đùm bạn cần kẻo mua về ráp không được . Sau đây mình sẽ viết tắt là QR cho chữ Quick Release hay còn gọi là ti nhỏ và Axle cho Axle Thru là loại ti lớn

Note : QR thật ra là cách gọi loại ti có thể tháo lắp nhanh mà không cần dùng đến tool, Axle cũng có loại QR nhưng trong bài này QR mình sẽ gọi chung cho các loại ti nhỏ, còn Axle gọi chung cho các loại ti lớn . Cá nhân mình thì mình không thích dùng QR, mặc dùng nó tiện. Mình thích dùng loại ti có thể xiết bằng lục giác hơn. cả 2 con xe mình đang đi đều dùng ti xiết bằng lục giác chứ ko dùng QR. Lí do là vì 
1. nhìn gọn gàng hơn QR
2. Nhẹ hơn dc tí
3. Thằng nào muốn tháo bánh của Mị thì phải có tool, còn xài QR nó gạt cái tháo bánh đem đi luôn T.T
4. Xiết bằng lục giác cảm giác nó cứng hơn xài QR

Axle xài QR phía trên và Axle xài xiết ốc

Vậy bước đầu tiên khi ráp 1 cặp bánh xe, là bạn phải xác định dc cái sườn của bạn đang đi chuẩn size nào .

Đầu tiên là hãy xem nó đang là sườn xài chuẩn QR hay chuẩn Axle. Các đơn giản nhất là ngó vào  cây ti

Phía trên là cây ti của QR, Phía dưới là cây ti của Axle

Nếu như ti của QR gần như đã có chuẩn ( QR nào cũng gắn dc cho nhau ) , thì Axle vẫn còn khá lung tung vì mỗi hãng lại có 1 kiểu ti khác nhau, về độ dài, về bước ren ( Axle xe Scott mình đang đi bước ren nó khác Axle các xe khác , bữa tháo xe quăng lên Thành Bưởi chở lên Đà Lạt sao bỏ quên cmnl cây ti ở dưới đường, kiếm mãi mới mượn dc ti của 1 anh khác chạy Scott gửi lên , xong đi tìm khắp nơi mới tìm dc đúng loại ti mà ship về, nói chung là trần ai khoai củ :( )

Note : Đùm QR sẽ có ti đùm kèm theo, còn đùm Axle sẽ ko có ti vì cây ti nó sẽ đi theo sườn. Do đó bạn nào đi sườn Axle thì giữ cây ti cho kỹ, mất phát đi tìm mệt lắm đó @.@

Đây là dropout của sườn xài QR

Còn đây là dropout của sườn dùng Axle

Vậy 2 loại này khác nhau chỗ nào ?
1. Về cách gắn : chuẩn QR bạn sẽ đặt bánh xe từ trên xuống ( đang nói xe lật ngửa cho dễ gắn ) . Còn Axle sẽ xỏ xuyên qua dropout
2. Về kích thước : Axle to, dài hơn QR

Xét về ưu điểm :
- QR có thể xảy ra hiện tượng trượt ti. tức là chạy đường dằn xóc thì cây ti có thể bị trượt ra khỏi dropout ( Cái này con titan mình đã bị, và mình cũng thấy nhiều xe khác trong nhóm của anh em khi đang chạy bị ) . Còn Axle thì ko bị trường hợp này do ti nó xỏ xuyên qua dropout, ko thể nào trược dc
- Axle to hơn, dài hơn nên về lí thuyết là cứng hơn QR, đồng thời đi được niềng to hơn nên đi được vỏ to hơn. Đó là lí do các chuẩn MTB đời mới và 1 số xe touring , gravel sau này cũng đã chuyển sang dùng Axle
- Nhược điểm hiện nay mình thấy thì chỉ là đùm Axle cùng loại giá sẽ cao hơn đùm QR

Với ti Axle xỏ xuyên qua dropout thì không thể có trường hợp ti bị trượt ra khỏi dropout như QR ( trừ khi quên gắn ti @.@ )

Sau khi xác định được sườn bạn đi QR hay Axle thì hãy đo xem bề ngang giữa 2 dropout là bao nhiêu thì bạn sẽ biết dc nó đi đùm loại nào ( hoặc xem thông số của nhà sản xuất )

Trên hình là đùm DT350 với 2 chuẩn, phía trên là Axle, phía dưới là QR

- Đa số các sườn touring và MTB đời cũ hiện vẫn dùng chuẩn QR135
- Các sườn MTB đời mới hiện thường dùng chuẩn Axle 142 và Axle Boost 148
- Các sườn Gravel mới thường dùng Axle 142

Sau khi xác định được loại đùm và kích thước ( 2 cái này là quan trọng nhất, vì nếu mua sai thì sẽ không gắn vào xe được ), chúng ta sẽ đi đến loại cối đùm ( cái này sai vẫn sửa được bằng cách thay cối, nhưng tốt nhất thì vẫn ko nên sai để khỏi mất tiền ngu )

Hiện nay có 3 dòng cối :

1. HG ( HyperGlide ) : dành cho líp Shimano và Sram 8-9-10-11 speed
Chuẩn HyperGlide ( HG ), được Shimano công bố vào năm 1990 và nó trở thành 1 chuẩn thống nhất cho các dòng líp 8-11 speed, SRam cũng sử dụng chuẩn này nhưng các dòng SRAM SX, NX Eagle vẫn dùng cối HG

2. MS ( Micro Spline ) : Shimano 12 speed
Các dòng groupset 12speed sau này của Shimano dùng loại chuẩn cối mới là Micro Spline 

3. XD : SRam 11-12 Speed
Đây là chuẩn cối của các dòng Sram sử dụng líp 11 và 12 speed

Sau khi chọn được loại đùm / cối đùm, thì nó lại chia ra 2 loại để gắn thắng dĩa, đó là Centerlock và 6 ốc .

 

Có 2 chuẩn bắt dỉa thắng vào đùm là CenterLock và 6 ốc. Hiện nay ở VN thì chuẩn 6 ốc vẫn thông dụng hơn vì dễ tìm, dễ gắn

Thắng dĩa Shimano xài chuẩn Centerlock

Note : Có thể chuyển từ Centerlock sang 6 ốc với bộ mount chuyển

Giờ chúng ta sẽ bắt đầu đi đến những phần liên quan tới bánh, bao gồm niềng - vỏ

Đùm sẽ có nhiều loại lỗ bắt căm, như là 24 căm-28 căm - 32 căm - 36 căm
Càng nhiều căm thì càng cứng, bù lại càng nặng ( đang nói cùng 1 loại căm ) và ngược lại
Thông dụng nhất là 32 căm, đây là con số trung hòa cho trọng lượng và độ chịu tải
Touring tải nặng thì có thể lên 36 căm
MTB thích nhẹ có thể xuống 28 căm
Bạn phải lưu ý mua niềng có lỗ chân căm đúng với số lỗ của đùm .

1 lưu ý khác là chọn mua loại niềng phù hợp với loại vỏ bạn đang đi .
Nếu niềng nhỏ quá mà đi vỏ lớn quá thì nguy hiểm
Nếu niềng lớn quá mà đi vỏ nhỏ thì lại nặng
Sau đây là thông số niềng và các loại vỏ phù hợp

Về các loại vỏ xe, các bạn có thể tham khảo ở bài viết này : https://batshop.vn/blogs/news-review/cung-tim-hieu-ve-cac-loai-thong-so-vo-xe-dap