Có bao giờ bạn thắc mắc là tại sao lại có nhiều chuẩn đường kính potang và ghi đông xe đạp như vậy chưa ? Trong bài hôm nay chúng ta sẽ đi và tìm hiểu 5 kích thước đường kính potang phổ thông cũng như lịch sử của nó

 

 

 

1 trong những phát minh quan trọng nhất của công nghệ xe đạp hiện đại xuất hiện vào vào đầu những năm 90, đó là khi kỹ sư người Mỹ John Rader chế tạo ra hệ thống potang và chén cổ không dùng ren mà hầu hết chúng ta đang sử dụng hiện nay . Vào thời điểm đó thì đây là 1 phát minh mang tính đột phá thay sử dụng ren vặn truyền thống. Thiết kế của Rader đã loại bỏ ống ren, thay thế bằng 2 ốc xiết potang và các spacer để thay đổi độ cao của ghidong, cũng như nắp chụp để chứa các vòng bi

 

Bằng sáng chế vào năm 1992  thiết kế potang của Rader

 

Phát minh này đã giúp modul hóa potang xe đạp, giúp đơn giản việc lắp đặt, nâng cao khả năng điều chỉnh độ cao ( những xe dùng loại potang vặn ren vào ống phuộc ko thể thay đổi độ cao được ), ngoài ra nó cũng giảm trọng lượng xe và giúp dễ dàng thay đổi, tùy biến các loại potang tương thích với các loại ghidong khác nhau. Ngày nay chúng ta có các loại ghidong đường kinh từ 22.2 đến 35mm. Sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu về 5 loại đường kính ghidong này

 

 

Đây là loại potang vặn ren vào ống phuộc, thường thấy trên các xe đời cũ

 

 

Đây là chuẩn đơn giản nhất vì toàn bộ ghidong đều có chung 1 đường kính là 22.2mm nên các ghidong được làm từ thanh ống thẳng, dễ chế tạo. Ống ghidong chỉ cần được cắt sau đó uốn cong để tạo góc rise và góc back . Các thiết kế ghidong dạng nở ( nở to chỗ bắt potang ) yêu cầu cách chế tạo phức tạp hơn và cần tạo hình khu vực nở trước khi uốn

 

 

Tất nhiên là các ghidong có dạng thẳng 22.2 ko cứng bằng các ghidong có dạng nở, mặc dù vậy hiện nay nó vẫn được sử dụng phổ biến trên các xe BMS, với 1 thanh ngang được hàn vào để tăng độ cứng. Hoặc 1 số ít nhà sản xuất vẫn chế tạo ghidong MTB dạng 22.2 cho các xe MTB, như cây Dooms Bar phía trên

 

BMX ghidong

 

 

Vào đầu thế kỉ 20, các nhà sản xuất đã cố gắng phát triển 1 chuẩn đường kính chung cho ghidong và potang xe đạp. Tuy nhiên phải đến giữa thế kỉ 20 thì mọi thứ mới dần được thống nhất và kích thước phổ biến 25.4 được chọn làm tiêu chuẩn ISO ( International Organization for Standardization ) cho xe đạp Road và City, sau đó là cho MTB

 

 

Chuẩn 25.4 hiện nay vẫn là 1 chuẩn phổ biến cho các xe đạp dòng classic, vintage hoặc những người thích những chiếc MTB mang phong cách của thập niên 90 với hơi hướm cổ điển. Nếu như bạn xem trên các trang web chuyên về xe đạp vintage như Rivendell Bicycle Works hoặc Velo Orange, bạn sẽ tìm thấy rất nhiều tùy chọn 25.4.

 

 

Khi công nghệ ngày càng phát triển và xe đạp càng chia ra thành nhiều dòng khác nhau thì đường kính ghidong cũng tăng lên. Đường kính lớn giúp tăng độ cứng và độ ổn định, phù hợp cho các cung đường offroad hoặc các vận động viên đạp nước rút về đích. Ví dụ như dòng xe Road đã có sự thay đổi kích thước đường kính ghidong lớn hơn là 26mm và trở thành tiêu chuẩn của các dòng xe Road của Ý nói riêng và xe Road nói chung trong nhiều năm. Trong khoảng thời gian này cũng xuất hiện 1 sồ chuẩn trung gian như 25.8 để thử và đạt được khả năng tương thích với tiêu chuẩn ISO hoặc tiêu chuẩn Ý.

 

 

Có 1 truyền thuyết kể rằng chuẩn 31.8 ra đời nhờ 1 sự cố. Ban đầu nó được thiết kế bởi Funn Components vào cuối những năm 1990 cho 1 mẫu ghidong gọi là Fatboy Slim. Câu chuyện kể rằng ban đầu Funn muốn thiết kế với kích thước là 32mm, nhưng do sự co rút của vật liệu trong quá trình sản xuất ( và có lẽ là một sự ngẫu hứng của số phận), nên cuối cùng nó lại có kích thước 31,8mm. Và 1 lí do thần kì nữa là ko hiểu sao mẫu Fatboy Slim lại bán chạy đến mức chuẩn 31.8 trở thành 1 tiêu chuẩn phổ biến cho đến ngày nay. Vâng, đó ko phải là lỗi, đó là 1 tính năng

 

 

Mặt dù có 1 số lập luận rằng việc chuyển từ chuẩn 25.4 sang 31.8 chỉ là chiêu trò quảng cáo của các nhà sản xuất, nhưng ko thể phủ nhận rằng ghidong xe đạp ngày càng dài hơn nên đây là 1 thay đổi cần thiết, giúp gia tăng độ cứng và sự ổn định của ghidong, khiến nó phù hợp hơn cho các cung đường offroad. Và cuối cùng chuẩn 31.8 đã trở thành chuẩn thông dụng nhất hiện nay kể từ khi nó xuất hiện lần đầu vào năm 2000

 

 

Khi ghidong xe đạp ngày càng dài hơn , 1 số nhà sản xuất nhận thấy cần phải tăng đường kính ghidong lên 1 lần nữa để đảm bảo tính an toàn. Vào năm 2012, khi chiều dài ghidong vượt quà 800m, Easton đã cho ra đời ghidong và potang có đường kính 35mm. Chuẩn này được thiết kế cho các dòng xe chơi hardcore như AM hoăc Enduro . một số công ty khác cũng đã học theo và chuẩn 35mm dần trở nên phổ biến cho xe đạp MTB

 

 

Mặc dù vẫn có 1 số tranh cãi là ghidong đường kính 35mm có thật sự cần thiết hay không, nhưng có thể dễ dàng nhận ra là đường kính 35mm là cần thiết cho các ghidong carbon, hiện đã bắt đầu phổ biến trong dòng xe MTB. Ghidong carbon 35mm của Oneup là 1 ví dụ về cụ thể về độ bền cũng như khả năng lái thoải mái 

 

 

Khảo sát trên Bikepacknig với 1300 phiếu thì hiện nay chuẩn 31.8 đang là chuẩn phổ thông nhất với 82% người sử dụng